Boşanmanın Fırtınasında Çocuğunuzu Koruma Rehberi: Velayet ve İletişim Tuzaklarından Nasıl Kaçınılır?
Sevgili Anne ve Babalar, (ve Sosyal Nabız Okuyucuları)
Bu satırları okuyorsanız, muhtemelen hayatınızın en zorlu ve en karmaşık dönemlerinden birinden geçiyorsunuz demektir: Boşanma. Eşinizle yollarınızı ayırma kararı aldınız, bu sizin için bir dönüm noktası, belki bir rahatlama, ama aynı zamanda büyük bir acı ve belirsizlik kaynağı.
Ancak, bu fırtınanın ortasında sizin için her şeyden daha değerli, her şeyden daha hassas bir can var: Çocuğunuz.
Siz hukuki süreçlerle, mali konularla uğraşırken, çocuğunuz sessizce kendi iç dünyasında bir deprem yaşıyor. Çocuk psikolojisi üzerine yapılan araştırmalar net: Boşanmanın kendisi değil, boşanma sürecindeki yüksek çatışma düzeyi ve ebeveynlerin hatalı iletişimi, çocukta uzun vadeli hasara neden oluyor.
İşte bu yüzden, bu yazıda size bir avukat veya psikolog kuru bir dille konuşmayacak. Size, bu süreci en az hasarla atlatmanız için bir dost, bir rehber olarak sesleneceğim. Ve bu rehberde, devlete ait en büyük destek mekanizmanız olan Sosyal Hizmetleri (Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı) nasıl daha etkin kullanabileceğinize özel bir pencere açacağım. Çünkü Sosyal Nabız olarak biliyoruz ki, en hassas noktamızda, yani çocuklarımızın geleceğinde, devletin bize sunduğu bu mekanizmayı daha görünür, daha erişilebilir ve evet, daha güçlü kılmalıyız.
Velayet Savaşı Değil, Ebeveynlik İşbirliği
Boşanma, hukuki olarak bir süreçtir. Türk Medeni Kanunu’na göre, velayet kararlarında tek bir ilke esastır: Çocuğun Üstün Yararı. Bu yarar, sadece çocuğun fiziksel bakımını değil, duygusal, sosyal ve eğitimsel tüm ihtiyaçlarını kapsar.
⚖️ Kaçınılması Gereken Hukuki ve Velayet Hataları
1. Çocuğu Pazarlık Konusu Yapmak
Hata: Velayeti, nafaka veya mal paylaşımı gibi konularda bir "koz" olarak kullanmak. "Eğer evi bana vermezsen, çocuğu sana göstermem" gibi tehditler savurmak.
Çözüm:
Velayet dosyasını, maddi dosyanızdan tamamen ayırın. Çocuğun yeri, ebeveynler arasındaki anlaşmazlıkların çözüm masası olamaz.
2. Hukuki Süreci Bitmeyen Bir Çatışmaya Çevirmek
Hata: En küçük konuda bile uzlaşmaktan kaçınmak ve sürekli mahkemeye taşınan, yıpratıcı bir dava sürdürmek.
Çözüm:
Uzayan davalar, belirsizliği uzatır. Çocuk, ne zaman huzura kavuşacağını bilemez. Mümkünse arabuluculuk ve uzlaşma yollarını zorlayın.
Sosyal Hizmet Nerede Daha Güçlü Olmalı?
İşte bu noktada, Sosyal Hizmet Uzmanlarımızın (SHU) mahkemelerdeki rolü kritikleşiyor. Hâkim, çocuğun üstün yararını belirlerken SHU'nun hazırladığı rapora dayanır.
Ancak Sosyal Nabız olarak sitemimiz şu:
Türkiye'de mahkemelerdeki SHU sayısı, dosya yoğunluğuna göre çok yetersiz kalıyor. Bir uzmanın, bir aileyi derinlemesine incelemek yerine, kısıtlı bir zaman diliminde, sadece kısa bir görüşme ile rapor hazırlamak zorunda kalması, sürecin kalitesini düşürüyor.
Ne Bekliyoruz (Somut Çözüm Önerileri):
- Daha Fazla Uzman, Daha Fazak Zaman: Raporların, sadece kısıtlı gözlemle değil, ebeveynlik becerileri ve çocukla kurulan bağın daha uzun süreli ve nitelikli gözlemlere dayanması şart.
- Erken Müdahale: Velayet davası açılmadan önce, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesindeki birimlerin zorunlu Aile ve Boşanma Süreci Danışmanlığı hizmetini daha aktif sunması ve ebeveynleri çatışmasız çözüme yönlendirmesi gerekiyor.
Çocuğun Ruhunu Onaran İletişim Stratejileri
Çocuğun boşanmaya uyumunu belirleyen en önemli faktör, ebeveynler arasındaki çatışmanın şiddeti ve süresidir. Çatışmayı minimuma indiren sağlıklı iletişim, çocuğun duygusal güvenliğini sağlar.
🗣️ Kaçınılması Gereken Kritik İletişim Hataları
1. Eş/Ortak Hakkında Kötü Konuşmak (Ebeveyn Yabancılaşması)
Hata: Diğer ebeveyni sürekli olarak kötülemek, eleştirmek veya suçlamak.
Sonuç: Çocukta sadakat çatışması yaratır ve kendi kimliğinin bir parçasını reddetmesine neden olur.
Ne Yapmalı: Ortak ebeveynlik için tarafsız bir dil kullanın. Birbirinizle olan ilişkiniz kötü olsa bile, çocuğunuza o kişinin "iyi bir anne/baba" olduğunu hissettirin.
2. Çocuğu Haberci/Aracı Yapmak
Hata: Çocuktan mesaj iletmesini veya bilgi getirmesini istemek.
Sonuç: Çocuk, bir yetişkin gibi ebeveynler arasında aracı rolüne zorlanır. Bu yük, onun çocukluğunu çalar.
Ne Yapmalı: İletişimi doğrudan, yazılı olarak (e-posta veya mesaj) kurun. Çocuk, sadece çocukluğunu yaşamalıdır.
3. Rutinleri Aniden Bozmak
Hata: Yeni ev düzenine geçildiği için okul, kreş veya hobileri anında değiştirmek.
Sonuç: Çocuk için güvenlik hissi rutinlerdir. Boşanma zaten büyük bir belirsizlik yaratır.
Ne Yapmalı: Günlük alışkanlıkların olabildiğince korunması, çocuğun daha hızlı uyum sağlamasına yardımcı olur.
Sosyal Destek ve Profesyonel Yardım: Kapınızdaki Yardım Eli
Sosyal Hizmetin Görünür Kılınması ve Kullanımı (Pozitif Adımlar)
Sosyal Nabız olarak çağrımız net: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın sunduğu destekler, boşanma sürecinde en çok başvurulması gereken ama ne yazık ki en az bilinen kaynaklardandır.
Ne Yapabilirsiniz
1. Danışmanlık Hizmetlerine Başvurun
E-Devlet üzerinden veya il müdürlüklerinden ücretsiz Boşanma Süreci Danışmanlığı hizmeti talep edin.
2. Mahkemede SHU Raporu Talep Edin
Hâkimden, çocuğun üstün yararını güvence altına almak için resmi bir sosyal inceleme (SHU raporu) talep edin.
3. Kişisel İlişki Desteği
Görüşme anlaşmazlıklarında, uzman desteği ile kişisel ilişkinin nötr bir ortamda kurulmasını sağlayacak hizmetleri araştırın.
Unutulmaması Gerekenler: Duygusal Güvenlik
- Duygusal Alan Açın: Çocuğa duygularını (öfke, üzüntü, korku) ifade etmesi için güvenli bir alan sağlayın ve bu duyguları yargılamadan dinleyin.
- Profesyonel Yardım Alın: Çocuğun uzun süreli kaygı, içe kapanma, akademik başarısızlık veya uyku/beslenme sorunları yaşaması durumunda gecikmeden çocuk psikologu veya pedagogdan destek alın. Sosyal Hizmetler, bu tür durumlarda yönlendirme yapabilecek birincil mercidir.
